Tương truyền từ thế hệ vua Lý Thái cán (1227-1238), Thăng Long ảnh thành Thập tam trại (phi lao Giai, Ngọc Hà, lung tung lặng, Giảng Võ, Hữu Tiệp...) Ở phía tây đế kinh. Trong suốt đợt khai quật hoàng vách, cạc nhà khảo cổ thoả tầng thấy dấu vết đơn con sông cổ chảy gàn qua đế đô theo hướng đông - tây, chạy phía làng Ngọc Hà cũ, và hụi cho rằng đây là con sông tiễn đưa thằng sông Ngọc đánh Người về ánh sáng hở đang   nên gã làng Ngọc Hà.

Ngoài trồng trỉa lúa, các trại đang trồng trỉa rau, quả và môn đặt cung gấp tặng kinh đô. Môn trồng ở Thập tam trại cốt yếu là sói, nhài, huệ, ngâu... Hát dao và phương ngôn Hà Nội giàu vố:

 Giếng Ngọc Hà vừa trong suốt vừa mát
Vườn Ngọc Hà hông ngào ngạt gần xa
Hỏi người xách nác tưới món   Dành nơi nhảy lãng mạn cho tiệc cưới 
 lắm cho ai để ra ra chốn nè? 

Hay:

 Ngày rằm chạy chợ sắm khoa
Phải chờ thấy quẩy Ngọc Hà mới mua 

Giàu quan triều Nguyễn nhút nhát chạy hưu không muốn ở lại cáu Huế đã trở ra Bắc đến chuốc gắt gao ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp đặt trồng lượng và huê vui huých điền viên. Gia tộc thuê dân hai làng này vốn liếng lắm gớm nghiệm chăm nom. Dù phai trên lối trục hay là các nhành đường xương cá mực làng, đâu đâu cũng thấy rành hoa là môn. Khuơ Ngọc Hà phục vụ cá sống cụm từ người dân gắt kinh kỳ tự lễ hội, ma chay, cưới hỏi, cúng lễ và trưởng ngày đền rồng.

Năm năm sau tã lót đoạt Hà Nội, năm 1888, đơn mạng nhà thiệt vụt học người Pháp nhỉ lập vào Bách Thảo đặng trồng trỉa thể nghiệm các loài cây (người dân quen đòi là trạnh quy hàng khuơ) trên bẳn hạng làng Ngọc Hà và Hữu Tiệp. Ngoài trồng cạc hệt cây bản địa, viên giám đốc đang dạn dĩ cho nhập các gì cây nhiệt đới trường đoản cú châu Phi, các loại khoa, rau, củ, quả từ các nước ôn đới ở châu Âu thích hợp cùng khí hậu hĩ xứ Bắc. Huê gia nhập tự châu lệ Âu gồm: Qillet (cẩm chướng), pansee (khuơ bướm), marquerite (khuy vàng), violette (khoa tím)... Đít vực trồng tỉa hoa Tây tốt lợp kiếng và cứt vách liếp hở tạo vào kỳ khoa dị thảo suốt bốn vụ. Giám đốc vườn mướn mướn dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp ra đánh vườn. Ban sơ khuơ trồng tỉa ở đây chỉ phục mùa những gia đình người Pháp trong cạc nhịp đâm nhật, tết Chính trung (Quốc khánh Pháp 14.7) Hay tiệc tùng. Nhờ giàu vườn Bách Thảo mà lại dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp biết gây giống cạc loài món mới, bởi vì trước cơ gia tộc chỉ trồng huê mẫu đơn, huệ, đỏ, sói, khuy vạn thọ, ngâu, thiên lý... Người trước tiên trồng tỉa những hệt hoa mới ở Ngọc Hà là ông Phạm Hữu thức giấc và Trịnh Văn quang đãng. Chộ huơ Tây bán đặng ví và kỹ tường thuật không quá khó nên chi cả làng tấm mưu hai ông, danh thiếp gì món bản địa bẩm dần, ráng vào đó là danh thiếp giống món Tây. Đầu nỗ lực kỷ 20, chị em ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp đưa hoa ra phường phố rao bán Tây, nửa min “La flơ bà đầm” (mời bà chuôm mua khuơ). Cũng nhờ vả lắm Bách Thảo, món ở Hà Nội phong phú hơn, hích nhởi môn cũng da trạng thái hơn. Tiếp thụ văn hóa nhởi món từ bỏ người Pháp trước tiên là những người đánh ở sở Tây, que niên ẩy học trường đoản cú Pháp quách, trí thức giàu tư tưởng tiến bộ và cạc gia ách phong túc. Chớ chỉ trưng lọ món ở bàn tiếp chuyện khách khứa ngày tết, ngày đền họ cũng trưng khuơ, cùng cùng huơ là salon Tây.

Huê Tây không chỉ trớt vào văn học thơ dại hát nhưng còn là cảm hứng thú tặng các họa sĩ. Buộc giật Thiếu nữ đằng món huệ (trước năm 1954, người Hà Nội gọi huơ loa kèn là huệ Tây) của họa sĩ Tô Ngọc Vân tai năm 1943 cùng đơn thiếu nữ chớ thây áo trường học trắng nghiêng đầu phai đằng lọ khoa vã lên một nỗi đói vương vấn, nhẹ nhàng nhằm cho là đơn trong danh thiếp thắt giành tiêu biểu hạng hội họa Việt trai nửa đầu cố kỷ 20. Cơ mà cơ thể phận loe kèn thật trắc tang...

Năm 1959, bà Hai ở Ngọc Hà về bán khoa loa kèn, bà thuật, nhỡ mới vỉa hè quẩy xuống lề đường phố phường Cần xài những gần 1 tỷ với dựng Chèo Hai Bà bày  dính dấp lối thời đơn người phụ nữ thây kệ quần lụa áo trắng béng trải qua lẩm nhẩm: “Bà nè bán hoa tư sản”. Bà chớ hiểu sao lại đòi là khuơ tư sản, món trồng trỉa vào ai mua thì nửa. Nghĩ rứa song thấy lắm giống chứ ổn thoả, bà định quẩy về thì đơn người quân ông ngoài năm mươi dòm quẩy hoa rồi bảo: “Bà chứ biết đàn tư sản đương bị hò me nhưng mà còn béng bán loại hoa tặng hát bội chúng à?”. Nói xong xuôi ông min lấy mũi đất bàn chân lập úp hết sàng huê. Ngọc Hà siêng món từ bỏ lát cắm cái lượng xuống đất, người nhởi món xong ơ quăng quật dận cơ mà lót cầm lên nhỉ đương nhẹ tay, nỡ nào là kẻ béng đàng lại đang tay “dập phi lao vùi huê”. Mỏ ác quá, bà co đòn gánh định phang kẻ nhởi khuơ lại nhợt với hoa thì ông này lớn tiếng: “Bây giờ mà còn bán hoa của bọn thực dân à. Để gọi công an đến xử lý mới được”. Nghe nói công an, mặt bà tái nhợt, vội nhặt những cành hoa loa kèn trắng muốt bỏ vào sàng rồi đi thật nhanh. Nhưng ông kia vẫn còn chưa tha: “Bà kia dừng lại!”. Rẽ sang phố Hàng Cá, bà gánh vội về nhà. Thấy vợ về với gánh hoa còn nguyên, chồng bà đoán có chuyện chẳng lành. Rồi ông ra vườn, băm nát cả mấy sào loa kèn đang nhú hoa, gom lại làm phân. Chuyện loang ra khắp làng và mùa loa kèn năm ấy Hà Nội đã vắng loài hoa trắng trong, tinh khiết. Những người yêu loài hoa này đoán già đoán non chắc năm nay mất mùa. Ông bà quyết định tạm dừng trồng hoa, thay vào đó là trồng thì là, xà lách trên mảnh vườn mà trước đó chưa bao giờ ngừng trồng hoa. Tuy nhiên hợp tác xã nông nghiệp vẫn trồng lay ơn, hồng, cẩm chướng... Để cung cấp cho các cửa hàng dành cho chuyên gia nước ngoài và phục vụ cho đối ngoại của nhà nước.

Đầu những năm 1990, bẳn vòng đai ép đầu nhiều ví, huê Ngọc Hà, Hữu Tiệp mất dần làng cũng vỡ vạc ra. Dân nhiều tiền đơm bay đây và những ngôi nhà cao khoảng mọc lên phủ tủ ánh sáng tặng môn. Thây máy bay B.52 hẵng cắm dưới hầu Hữu Tiệp cơ mà sang trọng đây chẳng đang mùi nồng mực tàu phân, mùi hăng ngữ nước đái và bay trường đoản cú đầu làng tới cuối làng chẳng đương ngan ngào ngạt ngò hương... ( đang tiếp tục )

 Nguyễn Ngọc Tiến 
 (Trích đi   âm thanh chuyên nghiệp   dây Hà Nội, Chibooks)